Rozemarijn

Rozemarijn is een aromatisch altijdgroen blijvend struikje met recht opgaande takken en smalle naaldvormige blaadjes. In januari verschijnen de lichtblauwe bloemen. De plant kan tot 1,5 meter hoog worden en groeit op droge, zonnige plekken in het hele Middellandse Zeegebied. De naam is vermoedelijk afkomstig van ‘ros maris’, ‘zeedauw’. Rozemarijn groeit graag aan de kust. De hele plant geurt kruidig met een duidelijke kamfernoot.

Rozemarijn heeft een lange geschiedenis als geneeskruid en heeft ook altijd een belangrijke culturele betekenis gehad in het Middellandse Zeegebied. De plant werd gezien als heilig. Zo werden in de graven van de farao’s rozemarijntakjes gevonden. In veel landen stond rozemarijn bekend als beschermer tegen boze geesten; waarschijnlijk heeft dat te maken met de krachtige opwekkende geur. Later werd rozemarijn een symbool voor trouw en verwerkte men rozemarijntwijgen in trouwboeketten en guirlandes. In de middeleeuwse ziekenhuizen in Frankrijk werd rozemarijn verbrand ter zuivering en bescherming tegen o.a. de pest. Later werd de desinfecterende werking wetenschappelijk aangetoond.

Honderden jaren lang was rozemarijn in Europa het enige parfum in de vorm van het beroemde Hongaarse water (rozemarijntoppen gemacereerd in alcohol), de voorloper van de bekende eau-de-colognes. Hongaars water was niet alleen een aangenaam parfum, maar diende ook als tonicum. Het versterkte haar, huid en psyche. Zo verklaarde koningin Isabella van Hongarije in de 14e eeuw dat ze haar kracht en schoonheid te danken had aan dit Hongaarse water. Verder was rozemarijn altijd een belangrijke smaakmaker in de keuken maar men kende ook de medicinale werking: verwarmend, stimulerend en het zorgt voor een betere spijsvertering.

Rozemarijnolie is er in grote verscheidenheid. Zo blijken hoogte en groeiplek van de plant van invloed op de samenstelling van de essentiële olie. Deze verschillen in chemische inhoudsstoffen en geur kennen we onder de naam chemotypen. Er bestaan van rozemarijnolie verschillende chemotypen zoals kamfer, 1,8-cineol, verbenon, bornyl acetaat, borneol en pineen. De bekendste zijn rozemarijn ct kamfer, rozemarijn ct 1,8-cineol en rozemarijn ct verbenon. Deze drie chemotypen variëren in de onderlinge verhoudingen tussen de hoofdbestanddelen kamfer, 1,8-cineol en verbenon. Hoewel verschillend in samenstelling en geur, zijn de werkingen grotendeels gelijk met een paar nuanceverschillen.

Rozemarijnolie staat voor alles wat stagneert in lichaam en geest en versterkt dat wat energie nodig heeft. Rozemarijn stimuleert en verwarmt (psyche, lichaamsweefsels en bloedsomloop), is opwekkend en bevordert doorbloeding, met name het cineoltype. Alle chemotypen kunnen worden ingezet bij hart-circulatiestoornissen, luchtweginfecties, reumatische aandoeningen, slecht doorbloede huid en (chronische) vermoeidheidsklachten. Rozemarijn heeft een herstellend en ontgiftend effect op lever en galblaas, net als pepermunt. Vooral het verbenon type is leverversterkend.

De opbrengst aan essentiële olie is tussen de 1 – 2 %. Dat wil zeggen dat er tussen de 50 en 100 kilo plantenmateriaal (bloem, blad en twijg) nodig is voor 1 kilo essentiële olie. Vroeger werd aan de Dalmatische kust rozemarijnolie gedestilleerd van alleen de naalden zonder de stengels. Het resultaat was een bijzonder zuivere geur. De kleur van rozemarijnolie is kleurloos tot lichtgeel. De geur is erg sterk, fris en kruidig en doet soms denken aan eucalyptus. Soms wordt rozemarijnolie vervalst met eucalyptus, kamfer of terpentijn. De parfumindustrie maakt veelvuldig gebruik van rozemarijn in vooral mannenparfums en eau-de- colognes. De olie wordt dan gebruikt als topnoot.

Toepassing

In de aromaverdamper: geeft rozemarijn een kruidig frisse geur, dat een stimulerende uitwerking heeft op concentratie en andere psychische functies. Het is een geschikte olie voor in de ochtend. De olie is goed te mengen met andere stimulerende oliën zoals basilicum, laurier, mirte, pepermunt, tijm en dennenoliën, maar ook met één van de citrus oliën, ceder, lemongrass of petitgrain. Via verdamping is rozemarijn in te zetten als preventie voor alle luchtweginfecties. Bij inhalaties met rozemarijn merkt men de stimulerende en slijmoplossende eigenschappen: indicaties zijn verstopte luchtwegen, bronchitis en sinusitis. Rozemarijn kan hierbij worden gecombineerd met een cineolhoudende olie zoals eucalyptus, laurier, mirte of kajeput. Mensen met zwakke luchtwegen hebben baat bij regelmatige verdamping van rozemarijn. De olie verhoogt de afweerkrachten van het lichaam. Bij uitputting geeft rozemarijn weer nieuwe kracht. Rozemarijn verbetert het concentratievermogen en is daarom ideaal om bij te studeren en op kantoor. Ook mensen die last hebben van chronische vermoeidheid, lusteloosheid, duizeligheid of somberheid hebben baat bij rozemarijn. De olie werkt opmonterend

Op de huid: zie algemene toepassingsregels. Rozemarijn stimuleert de circulatie en verwarmt de huid. Vooral een slecht doorbloede huid, vette huid en vet haar, oedeemweefsel en koude handen en voeten hebben baat bij rozemarijn. Acne, huidabcessen en andere huidontstekingen worden bestreden. Omdat rozemarijn tegelijkertijd krampstillend en pijnverdovend is, kan een huidmengsel (bijvoorbeeld samen met spijklavendel en/of wierook) worden ingezet bij spierpijnen, spierkrampen en reumatische pijnen. Vooral het verbenontype is cardiotonisch: bij hartzwakte en tachycardie – aanbrengen in een basisolie op het borstbeen. Rozemarijn is geschikt voor mensen met een lage bloeddruk.

In het bad: zie algemene toepassingsregels. Via baden is rozemarijn in te zetten bij luchtwegklachten, te trage uitscheiding van afvalstoffen, schimmelinfecties, lage bloeddruk en pijnen. Rozemarijn geeft een opwekkend bad bij vermoeidheid.

Dosering

In de aromaverdamper: enkele druppels naar eigen voorkeur .

Op de huid: maximaal 8% bij volwassenen – bij lokaal gebruik.

In het bad: maximaal 8 druppels in een vol bad.

Zie algemene toepassingsregels

Overdosering en bijwerkingen

Zelden wordt het chemotype benoemd bij studies over veiligheid en overdoseringen van rozemarijnolie. In fysiologische doseringen (tot 1%) blijken alle rozemarijn chemotypen non-toxisch, niet sensibiliserend en zelden huid- en slijmvlies irriterend. Hoe hoger het gehalte aan kamfer, hoe krachtiger de werking. De inhoudsstof kamfer is neurotoxisch en zou bij een risico op een epileptische aanval alleen uitwendig (tot 1%) gebruikt mogen worden. In lage doseringen werkt rozemarijn sterk stimulerend. Daarom is rozemarijn ’s avonds (voor het slapen gaan) niet geschikt als verdampingsolie. Het warme water van een lichaamsbad kan de werking van rozemarijnolie versterken. Gebruik daarom geen rozemarijn als badolie wanneer er sprake is van hoge bloeddruk. In bad kan rozemarijn erytheem (roodheid van de huid) veroorzaken.

Waarschuwingen

Gebruik rozemarijnolie alleen in fysiologische doseringen (0,5-1 %) bij jonge kinderen tot 6 jaar. Gebruik geen oliën met een hoog gehalte aan 1,8-cineol rondom de neus van zuigelingen en kleine kinderen.

Etherische olie van rozemarijn vind je terug in

Andere etherische oliën

Eucalyptus

eucalyptus

Eucalyptus Het geslacht Eucalyptus bevat meer dan 700 soorten, die alle inheems zijn in Australië en Tasmanië. Enkele soorten komen voor in het oosten van Indonesië. Zeker de Eucalyptus globulus…

Lavendel

lavendel in bloei

Lavendel Het lavendel geslacht bestaat uit meer dan 40 verschillende soorten en kruisingen. De echte lavendel (Lavandula angustifolia, syn: L. officinalis, L. vera) is een oeroude gebruiksplant en de meest waardevolle…